Dyslexie
Eindexamen doen met dyslexie
Eindexamen doen met dyslexie
Voorbereiding
In het oosten van het land bereidt een scholengemeenschap voor VMBO-TL, HAVO en VWO met 1364 leerlingen zich al vanaf september 2014 voor. 36 leerlingen met een dyslexieverklaring doen dit jaar eindexamen: 15 leerlingen voor VMBO-T, 14 leerlingen voor HAVO en 7 leerlingen voor VWO. Dit is ongeveer 9% van alle eindexamenkandidaten. Van deze 36 leerlingen gaan 21 leerlingen gebruik maken van meer faciliteiten dan een half uur extra tijd en dit is naast de toch al enorme organisatie van een eindexamen, elk jaar weer een immense klus.
Eind september, vlak na de septembermededeling “Kandidaten met een beperking” is er een ouder- en leerling avond georganiseerd voor leerlingen in het voorexamenjaar (M3, H4, V5) over de eindexamenfaciliteiten die de school aan haar leerlingen biedt. Van alle leerlingen plus over het algemeen een dubbel aantal ouders zijn er gemiddeld 50% aanwezig op deze avond.
Faciliteiten
Leerlingen met dyslexie hebben in ieder geval allemaal recht op een half uur langer examentijd en alle examens worden aangeleverd in Arial 12, een groter lettertype dan voorheen. Zelf vergrotingen maken van examens mag vanaf vorig jaar officieel niet meer, maar er zijn altijd uitzonderingen waarover de directie beslist. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor de inzet van compenserende software voor auditieve ondersteuning bij lezen en spelling. De school biedt: compenserend software op het netwerk (gesproken computerstem); examen doen met Daisy-cd’s (ingesproken met menselijke stem) en/of examen-uitwerkingen maken op een laptop of computer. Daarnaast kunnen leerlingen examen doen op een eigen schone laptop met daarop hun eigen compenserende software, zoals bijvoorbeeld Kurzweil of Sprint Plus. Deze leerlingen kunnen de tekst naar Arial 12 of groter vergroten als ze dat willen. Leerlingen met een zwakke spelling wordt aangeraden uitwerkingen op de computer te maken, omdat de spellingcontrole vrij gebruikt mag worden. Uiterlijk 1 november moeten de faciliteiten die de leerlingen gaan gebruiken worden gemeld bij de Inspectie van het Onderwijs en worden besteld via een vastgesteld e-mailadres.
De Dyslexiecoach
In oktober ontvangen alle leerlingen met een dyslexieverklaring en hun ouders een brief met een bijlage. Op deze bijlage kunnen zij aangeven welke faciliteiten zij voor welk vak willen inzetten tijdens hun eindexamen en leerlingen kunnen aangeven of zij hierover nog in gesprek willen met de dyslexiecoach. De dyslexiecoach maakt hiervan een eerste inventarisatie. Er volgen in deze periode meestal diverse gesprekken met leerlingen en/of ouders. Ouders en leerlingen verschillen namelijk nog weleens van mening als het de inzet van faciliteiten bij het eindexamen betreft.
De ICT-ers
Langzaam beginnen de ICT-ers van de school in januari warm te lopen. Er worden Excell-bestanden gemaakt met examenroosters, die op kastdeuren worden gehangen en in de loop van het schooljaar nog zeker 5 keer worden aangepast. Waar en hoe laat zit welke leerling met welke faciliteit?
In de periode van oktober tot december zijn er al enkele paniekaanvallen merkbaar van leerlingen en/of van mentoren. Leerlingen hebben de bewuste eerder genoemde brief niet ontvangen; zijn de brief kwijt; zijn de afspraak vergeten. Mentoren zijn zich opeens bewust van de handicap die hun leerlingen met dyslexie hebben en proberen ze er alsnog van te doordringen dat ze toch faciliteiten moeten gaan inzetten.
Het secretariaat
Eind oktober maakt de dyslexiecoach de definitieve lijst met faciliteiten compleet, of probeert dit althans. Er zijn altijd nog wensen die later binnen komen. Zo kan er bijvoorbeeld opeens een mentor zijn die alle leerlingen met dyslexie op eigen initiatief nog een keer persoonlijk gaat benaderen en daardoor nog allerlei wijzigingen doorgeeft. In een enkel geval wordt er nog een leerling gediagnosticeerd.
Eindelijk is begin november de lijst klaar en kan alles worden aangemeld en aangevraagd door het secretariaat. De Excell-lijst van ICT wordt voor het laatst aangepast.
Dossieronderzoek
Het werk voor de dyslexiecoach is echter nog niet klaar. Nu moeten alle dyslexieverklaringen van de leerlingen die faciliteiten gaan gebruiken nog worden nagekeken. In april duikt de dyslexiecoach hiervoor in het dossier. In de dyslexieverklaring moet namelijk duidelijk staan vermeld dat de leerling bepaalde faciliteiten gaat gebruiken. En als er dat niet in staat,wat vooral bij de wat oudere dyslexieverklaringen vaak het geval is, moet er via een orthopedagoog/ gz-psycholoog een aanhangsel worden gemaakt bij de dyslexieverklaring. Dit jaar is dat toch weer het geval bij 10 leerlingen. De Inspectie van het Onderwijs doet namelijk steekproeven en als de boel niet klopt kan een leerling nog tijdens het examen een faciliteit worden ontzegd. Om dat te voorkomen wordt er een lijstje gemaakt met de namen en gezonden naar de orthopedagoog van het samenwerkingsverband waar de school onder valt. Zij maakt leerling specifieke aanhangsels bij de dyslexieverklaringen op advies van de dyslexiecoach.
Alles klaar?
Het lijkt nu niet meer mis te kunnen gaan, maar dat is schijn.
José heeft namelijk geoefend met L2S, maar begint zich opeens enorm te ergeren aan de computerstem en wil toch switchen naar Daisy. Zij kan haar aandacht volstrekt niet bij de tekst houden door de monotone klanken, zegt ze. Via de administratie wordt dit nog geregeld.
Twee weken voor het eindexamen komt Jan er achter, dat zijn blitse Daisyspeler (speciaal voor het examen gekocht) met digitale bestanden werkt en de Daisy-software voor het eindexamen wordt aangeleverd op cd’s. Lichte paniek, maar hij kan een andere Daisyspeler lenen bij de bibliotheek.
Mirjam krijgt een week voor het examen ineens de zenuwen, want zij heeft Daisy aangevraagd via de e-mail als faciliteit, maar er eigenlijk nog niet mee geoefend. Ze was niet op de ouderavond, niet op het spreekuur en niet getraceerd door haar mentor. Via de e-mail geeft de dyslexiecoach haar instructie en raadt haar aan contact te zoeken met enkele klasgenoten die op dezelfde wijze examen gaan doen.
De moeder van Joep vindt 5 dagen voor het examen dat Joep toch eigenlijk wel examen moet doen met een Daisyspeler, die ze kan lenen van de buren. Omdat de school altijd wat extra cd’s bestelt, kan dit voor Nederlands en Engels geregeld worden. Hopelijk heeft Joep thuis geoefend.
En oh ja, voor leerlingen met dyslexie zijn er dit jaar voor het eerst ook mogelijkheden om herexamen te doen met auditieve ondersteuning, en dat moet dus ook aangevraagd worden. Even paniek, maar het lukt.
Klaar voor het examen!
Nu alles klaar? Als de techniek de school niet in de steek laat wel. De ICT-ers zijn in ieder geval bij toerbeurt surveillant bij de eindexamens voor de leerlingen met dyslexie en dat is alvast een hele geruststelling.
Per slot van rekening kun je zoveel faciliteiten inzetten als je wilt, maar als je gewoon niet geleerd hebt haal je je examen niet. Daarom krijgen alle eindexamenkandidaten een brief van de school waarin ze succes wordt gewenst met het examen én met de voorbereidingen. De school is er in ieder geval zoals elk jaar klaar voor!
Ook geplaatst op de website www.wij-leren.nl Terry van de Beek